De europroblematiek domineert nu dagelijks het nieuws. Vele Grieken, zowel
politici als de overige Grieken, zijn murw geslagen. En ook voor Italië –
het land met op Amerika en Japan na de hoogste staatsschuld ter wereld –
wordt de situatie nijpend: de rente is hier ondertussen tot recordhoogte
opgelopen.

Maar het echte probleem van de euro vormen niet eens zozeer de torenhoge
schuldenniveaus van sommige landen, zoals vaak geïmpliceerd wordt. Het
kernprobleem is eigenlijk simpelweg het feit dat sommige landen veel minder
concurrerend zijn dan andere.

Bij dit concurrentievermogen op landsniveau gaat het om zaken als de
efficiëntie van de overheid, de kwaliteit van de infrastructuur en
onderwijskwaliteit. Allemaal aspecten waarmee Zuid-Europa, vanuit economisch
oogpunt bezien, gemiddeld slechter scoort dan Noord-Europa.

Vergelijk de concurrentiepositie tussen landen met de competitieve posities
van bedrijven. Sommige bedrijven beschikken enkel over een zwakke
competitieve positie. Andere bedrijven beschikken juist over heel sterke en
duurzame competitieve voordelen (Coca-Cola bijvoorbeeld).

Waar een bedrijf als Coca-Cola jaar in jaar uit flinke winsten boekt, geldt
voor landen als Duitsland en Nederland op landsniveau in essentie hetzelfde.
Zo kennen beide landen een bijna structureel overschot op hun
betalingsbalans. Voor landen als Griekenland en Spanje geldt het omgekeerde.

Een interne devaluatie
Wanneer de Zuid-Europese landen hun concurrentievermogen niet verbeteren (en
toegegeven, dit is een heel langzaam, moeilijk en pijnlijk proces!) dan
zullen hun economieën blijven stagneren. En aangezien een muntdevaluatie
(ofwel een 'externe devaluatie') vanwege de gezamenlijke euro niet meer
mogelijk is, zal een proces op gang komen dat ook wel 'interne devaluatie'
genoemd wordt.

Dit houdt in dat in Zuid-Europa sprake zal zijn vele jaren van recessie of
depressie en dat in combinatie met een torenhoge werkloosheid. En met een
continue druk op loon- en prijsniveaus - vandaar de term interne devaluatie.
Met als gevolg dat generaties jongeren in Zuid-Europa hun kans op een mooie
toekomst in rook zien opgaan.

Dit wetende is het op z'n minst wat opmerkelijk dat Europese politici zich
voornamelijk bezighouden met het oplossen van de acute schuldenproblematiek.
Het schuldenprobleem is namelijk juist een gevolg van de bestaande
verschillen in concurrentieposities binnen de muntunie. Zelfs al worden
garanties verstrekt voor 1.000 miljard euro, hetzelfde probleem zal zich
blijven voordoen.

Twee opties
Het oplossen van bestaande concurrentieverschillen tussen landen binnen de
Eurozone is een zaak van lange adem. We praten hier heel wel mogelijk over
meerdere decennia. Zoveel tijd is er echter niet...

Vandaar dat er voor de euro in essentie slechts twee opties resteren:

1) Van de huidige landen in de eurozone maakt men een 'Verenigde Staten van
Europa'. Met deze optie maakt men van Europa als het ware een transferunie
waarbij welvaart van noord naar zuid wordt overgeheveld. Dus van de meer
concurrerende (noordelijke) Eurolanden naar de minder concurrerende
(zuidelijke) Eurolanden.

2) Het stapsgewijs opbreken van de euro. Wanneer het noorden niet bereid is
voortdurend welvaart over te hevelen naar het zuiden (of indien het zuiden
niet bereid is de hiermee samenhangende maatregelen door te voeren om op
langere termijn meer concurrerend te worden) dan is de euro feitelijk ten
dode opgeschreven. De geldkraan draait dan vanzelf dicht - landen zullen in
zo'n situatie als het ware door de obligatiemarkt gedwongen worden de euro
te verlaten.

Nederland
Optie één houdt voor Nederland in dat tot in lengte van jaren welvaart
overgeheveld moet worden richting Zuid-Europa. Een beperkt aantal
noordelijke eurolanden zal in dit scenario namelijk garant moeten staan voor
de staatsschulden van Zuid-Europa. Op de obligatiemarkten neemt de interesse
in dit schuldpapier namelijk snel af, blijkend uit de alsmaar stijgende
rentes.

Sommige van onze politici stellen dat het afgeven van garanties ter waarde van
miljarden euro's de Nederlandse belastingbetaler niets zal gaan kosten. Ik
zet daar grote vraagtekens bij. Nederland doet er verstandig aan achter de
schermen vast verschillende scenario's, waaronder een eventuele Nederlandse
exit-strategie, uit te werken. Want hoe meer garanties, leningen en
borgstellingen afgegeven worden, hoe duurder het hele euro-experiment
uiteindelijk zal blijken...

Hendrik Oude Nijhuis heeft zich jarenlang verdiept in de strategieën van 's
werelds beste beleggers en is tevens oprichter van warrenbuffett.nl
over de beleggingsstrategie van Warren Buffett.

Lees ook:

Meer
artikelen van Hendrik Oude Nijhuis

Volg de markten op Z24 Beurs

Dit artikel is oorspronkelijk verschenen op z24.nl